De afgelopen vijf jaar is het aantal fastfoodrestaurants in Nederland toegenomen van 364 naar 422 restaurants. De stijging bedraagt hiermee 17%, een groei die iets achterblijft bij de ontwikkeling van de totale fastservicesector (19%, vooral door groei van lunchroom- en grillroomaanbod). Vooral in de grote steden en op high traffic locaties (snel weg, outlet centers) groeide het aanbod fors. Uit de publicatie ‘Het fastfoodrestaurant in beeld’ van Van Spronsen & Partners horeca-advies blijkt dat einde van de groei voorlopig nog niet in zicht is.
Ontwikkeling in de provincies
Noord-Holland heeft, mede dankzij Amsterdam de hoogste dichtheid van aantal fastfoodrestaurants per 100.000 inwoners (3,2). Zonder Amsterdam is de dichtheid in Noord-Holland lager (2,0) dan het Nederlands gemiddelde (2,5).
Met name in Drenthe en Zeeland is het fastfoodrestaurant minder sterk vertegenwoordigd. Dit komt doordat hier weinig kilometers rijksweg zijn (belangrijke locatie voor fastfoodrestaurant) en er een beperkt aantal grotere steden is met daarbij een laag aantal inwoners per km². Ook speelt mee dat in deze provincies een relatief groot deel (45%) van de bevolking 50-plus is, een groep die niet tot de belangrijkste doelgroep behoort. In de provincie Utrecht is de stijging de afgelopen 5 jaar het hoogst (+41%), wat vooral wordt veroorzaakt door nagenoeg een verdubbeling van het aanbod in de stad Utrecht.
High traffic
Gemeentes met een relatief groot fastfood aanbod liggen vaak langs A-snelwegen waar zich clusters van fastfoodrestaurants bevinden (Veenendaal, Capelle aan de IJssel, Gouda Rijswijk). Verder valt op dat er in gemeenten met grootschalig trekkers als retail outlet centers (Roosendaal, Lelystad, Roermond) of high traffic locaties (Haarlemmermeer met Schiphol en rondom het brugrestaurant aan de A4) veel fastfoodrestaurants gevestigd zijn.
Ketendominantie
In Nederland behoort bijna 85% van de fastfoodrestaurants tot 1 van de ‘drie grote jongens’, McDonalds’, KFC, Burger King). Flevoland kent het meest gevarieerde aanbod, in Friesland domineert McDonalds het meest. De formules hebben een gemiddelde verkoopoppervlakte van ruim 200m², waarmee dit bedrijfstype fors groter is dan reguliere restaurants en andere daghoreca.
Internationale middenmoter
Nederland telt 1,4 McDonald’s vestigingen per 100.000 inwoners, waarmee we in de middenmoot staan. In Europa voeren Oostenrijk en Frankrijk de lijst aan, met relatief gezien 50% meer aanbod dan Nederland. Amerika spant de kroon met bijna 4,5 McDonald’s per 100.000 inwoners. In de Europese hoofdsteden telt Dublin verreweg de meeste vestigingen per 100.000 inwoners (6,3), Amsterdam staat eveneens in de middenmoot (2,4).
Ten opzichte van andere Europese landen telt Nederland relatief weinig Burger King vestigingen. Binnen Europa voeren Spanje en Zweden de lijst aan, met relatief gezien 4 tot 5 keer meer aanbod dan Nederland. In de Europese hoofdsteden is Burger King opvallend veel vertegenwoordigd in Madrid en de Scandinavische hoofdsteden. Dit zijn steden waar KFC en McDonald’s matig of helemaal niet vertegenwoordigd zijn.
Toekomst: groei en toetreding nieuwe spelers
Wij verwachten dat de groei van fastfood de komende jaren zal toenemen. Dit is enerzijds vanuit de toename van maaltijdbezorging en anderzijds door expansiedrift van bestaande ketens en nieuwe toetreders op de markt. Met name in de grote steden zien we dat concepten als Five Guys en Ellis Gourmet Burger hun intrede doen. Op dit momenteel nog maar een marginaal deel van het aanbod, echter door de toenemende behoefte aan meer ‘fast casual’ dan fastfood, met aandacht voor kwaliteit en herkomst van producten, scoren dit soort concepten goed.
Daarentegen staat de gevestigde orde verre van stil. Waar McDonald’s het met name zoekt in verbreding in bezoekmoment (ontbijt) en assortiment (McCafé met koffie en luxere gourmet burgers) zien we dat KFC en met name Burger King inzet op groei van verkooppunten. Recent opende Burger King vestigingen in Tilburg en Spijkenisse en de volgende in Beesd staat al in de startblokken, allen met een nieuwe ‘look & feel’. Doelstelling is om 100 tot 200 locaties in Nederland te vestigen. Ook in België wordt ingezet op uitbreiding.
Gezien het huidig aanbod in relatie tot het aantal inwoners (in relatie tot internationale cijfers), de trends en stijging van het jaarlijks aantal voertuigkilometers zien wij de komende vijf tot zeven jaren het totaal aantal fastfoodrestaurants richting de 500 toenemen. Hierbij speelt ook mee dat grote ketens financiële slagkracht hebben en eenvoudiger kunnen uitbreiden. De groei zal echter wel afvlakken, mede gezien de toenemende aandacht voor gezondheid.
Trends
Ook op het gebied van technologie staat de sector niet stil. De bestelzuil heeft na McDonalds ook zijn intrede gedaan bij de Burger King. De ABN Amro meldt dat door het toegenomen gemak en de frontale verleiding de gemiddelde orderbedragen tot wel 10% hoger oplopen. Dat er minder snel een volgende gast in je nek staat te hijgen zal hier ook een rol in spelen. Een ander voorbeeld is de recent door ons gespotte volledig geautomatiseerde Hamburgermachine, een prachtige uitvinding in de USA. Dat de ketens ook steeds meer aan bezorgen doen betekent dat er methodes ontwikkeld zijn om het eten warm te bezorgen, wat met name bij de dunne frietjes een uitdaging is.
Tenslotte verwachten we dat ook fastfoodrestaurants ook steeds meer rekening zullen gaan (moeten) houden met vegetariërs, veganisten en gasten met allergieën. McDonald’s lanceerde in de zomer van 2018 voor het eerst al een vegetarische variant voor de hamburger.
