Het is bijna zover… "Le nouveau Beaujolais est arrivé!" Zo wordt sinds 1985 iedere derde donderdag in november op een feestelijke manier het vrijgeven van de Beaujolais Primeur (in Frankrijk ook wel aangeduid als Nouveau) ingeluid. Beaujolais is een wijn uit de gelijknamige streek ten noorden van Lyon. Het gebied bevindt zich tussen het - voor wijnkenners - fameuze Bourgondië in het noorden en de Rhône-vallei in het zuiden. Officieel behoort de Beaujolaisstreek tot de Bourgogne, maar vanwege de uniciteit van de wijn wordt het doorgaans als een eigen streek beschouwd. Hier wordt met de druif ‘Gamay noir à jus blanc’ in slechts twee maanden, een sappige en fruitige primeurwijn geproduceerd die zo snel mogelijk gedronken moet worden. Een uitgelezen kans om als ondernemer in de horeca in te spelen op de Beaujolais-gekte.
Primeur op de kaart
De populariteit van de Beaujolais Primeur is enorm gestegen vanaf de negentiende eeuw. Ten eerste omdat de wijnboeren uit de Beaujolais, door nieuwe ontwikkelingen op het gebied van transport, de hoofdstad van Frankrijk wisten te bereiken als belangrijke afzetmarkt. Sindsdien wordt er geflaneerd en geflirt met de fruitige aroma’s van deze jonge wijn in de Parijse bistro’s. Een tweede punt is de wettelijke vaststelling van de aanleverdatum in 1951. Aanvankelijk was dit 15 december, later werd dat 15 november en sinds 1985 is dat de derde donderdag van november. Eerder mag de wijn de kelder niet verlaten. Tot slot hebben de marketingstunts op die dag in november deze extreem jonge wijn razend populair gemaakt in de jaren ’80. De presentatie van de Beaujolais Primeur gaat gepaard met een hoop kabaal. Na middernacht verlaten de volgeladen vrachtwagens luid toeterend de streek. De flessen worden eerst naar Parijs vervoerd om vervolgens te worden gedistribueerd over de hele wereld.
Hoewel de Beaujolais Primeur nog altijd veel wordt geëxporteerd uit het gebied en buiten Frankrijk ook internationaal in zwang is - zowel in Azië, de Verenigde Staten als Duitsland wordt de wijn veel gedronken – is de populariteit van deze wijn inmiddels flink gedaald vergeleken met de jaren ’80. Bovendien heeft corona ook hier, wat betreft de feestelijke bombarie rondom het vrijgeven van de Beaujolais, roet in het eten gegooid. De talloze festivals, proeverijen en evenementen die traditiegetrouw worden georganiseerd, kunnen helaas geen doorgang vinden… Minder reclame dus.
‘Het lelijke broertje’
Er wordt gezegd dat de Gamay-druif uit de Beaujolais ‘het lelijke broertje’ is van de Pinot Noir uit Bourgondië. Het is slechts gedeeltelijk waar. Die slechte reputatie bestaat en vindt haar oorsprong in de Vroegmoderne Tijd. Destijds werd de druif verbannen van de Bourgondische gronden door Hertog Filips de Stoute. Omdat de druif slecht en onbetrouwbaar zou zijn, vormde hij een bedreiging voor de gevoelige ranken van de Pinot Noir. Zodoende streek de Gamay neer in de granieten ondergrond van het nabijgelegen Beaujolais en deed het daar erg goed.
Maar broers zijn het allerminst. Gamay is namelijk een kruising tussen de Pinot Noir en de Gouais Blanc, een belangrijke voorouder van veel wijnen, maar op zichzelf staand nogal zuur. Het grote verschil met de Pinot Noir (‘De knappe vader’) is dat de Gamay door de kruising met Gouais Blanc veel beter bestand is tegen ziektes en dus veel meer opbrengst realiseert. Die grote oplage is door wijnboeren uit de Beaujolais verzilverd in de vorm van een primeurwijn.
Maceration Carbonique
De smaak van Beaujolais Primeur wordt sterk bepaald door het proces van wijn maken, een die alle primeurwijnen kenmerkt: een piepjonge wijn met een kort gistingsproces. De druiven zijn vroeg rijp en worden halverwege september (handmatig) geplukt. Daarna worden de hele trossen druiven, inclusief steeltjes, in een afgesloten gistkuip gedaan. Daardoor worden de onderste druiven geplet, er komt sap uit dat maakt dat het gistingsproces van nature op gang komt. Er komt koolzuurgas vrij dat ervoor zorgt dat ook de bovenste druiven in de kuip beginnen met gisten. Dit doen ze in hun schil, waardoor er een dieprode, soms zelfs paarse kleur ontstaat. Na vier dagen fermenteren worden de druiven geperst en rijpen ze nog twee maanden. Deze vinificatiemethode heet Maceration Carbonique (ofwel: koolzuurgasvergisting) en maakt dat de Gamay-druif zijn fruitige aroma’s behoudt en toch rood van kleur is.
Betere reputatie
De Beaujolais Primeur wordt vaak als slobberwijn bestempeld. Sommigen houden ervan – of van het spektakel en de entourage eromheen – anderen, ook gerenommeerde wijnkenners zoals Onno Kleyn, verwerpen de Primeur. Het doel van de Primeur, snel winstbejag, zou afdoen af aan de kwaliteit. Door het fruitige aroma met tonen van blauwe bes, framboos, aardbei, bubble gum en zelfs banaan drinkt de jonge wijn weliswaar makkelijk weg - de afwezigheid van tannine speelt daarin ook een grote rol – maar er is ook een keerzijde: hoog in de zuren en wat schraal. Daardoor is de wijn, het liefst gekoeld, wel weer makkelijk te combineren met vele gerechten, zelfs salades en vis.
De Primeur is het meest bekende product dat de Beaujolais aflevert, maar de Cru’s uit deze streek zijn ook zeker de moeite waard. Deze zijn veel steviger van smaak, kunnen langer bewaard worden en kennen een hogere kwaliteit. Een cru is een afgebakend en beschermd kwaliteitsgebied, waar er tien van zijn in de Beaujolais. De wat lichtere Saint-Amour, Fleurie en Chiroubles en meer stevige Régnié, Moulin-À-Vent, Morgon, Juliénas, Côte de Brouilly, Chénas en Brouilly. Hier is Onno Kleyn zelfs dol op, zolang het maar niets met de primeur te maken heeft. Inhaken op de publiciteit of kwaliteit schenken?
Blijf je graag op de hoogte?
Twee keer per week het actuele en relevante restaurantnieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
