“De avond van de verkiezingsuitslag was er een vol spanning”, zegt Marijke Vuik, voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland (KHN). “Veel mensen keken de hele avond aandachtig naar de tv. Het is een verrassende uitslag. Ik denk dat niemand dit een aantal weken geleden voorzien had.”
In januari 2026 wordt het btw-percentage op logies verhoogd van 9 naar 21 procent. Een onderwerp waar KHN zich al maanden mee bezighoudt. “Onze hoop ligt nu bij de behandeling van het belastingplan, die in de derde week van november plaatsvindt.” Een nieuwe coalitie vóór de kerstdagen lijkt onwaarschijnlijk, waardoor de btw-verhoging waarschijnlijk al is ingegaan voordat er een nieuw kabinet zit.
Vertrouwen in Den Haag
“Wat we zien is dat het vertrouwen de afgelopen jaren steeds minder is geworden. Vanuit ondernemers richting de politiek is het vertrouwen momenteel echt op een dieptepunt. Het feit dat er de afgelopen jaren geen stabiel kabinet is geweest is een van de oorzaken. De regeerperiodes waren kort en er werden besluiten teruggedraaid of nieuwe regels toegevoegd. Het belangrijkste waar ondernemers nu behoefte aan hebben, ongeacht welke partijen dat doen, is dat er snel een nieuw kabinet komt dat duidelijkheid geeft voor de toekomst. Daarmee komt het vertrouwen weer terug.”
“Natuurlijk snappen we dat niet elk besluit in een nieuw regeerakkoord voordelig zal zijn voor ondernemers. Als we voor de langere termijn maar weten waar we aan toe zijn.”
Fiscaal klimaat in Nederland
Dat de btw-verhoging belangrijk is voor Vuik keert terug in haar antwoord op de vraag welke wensen ze heeft voor het fiscaal klimaat van Nederland. “De btw is op dit moment echt het belangrijkste punt. Er zijn drie onafhankelijke impactstudies gedaan waaruit blijkt dat de maatregel meer geld kost dan dat het oplevert. Dat is de hoofdboodschap die we aandragen.”
“Onze boodschap is: kijk naar de effecten van een regeling. Het besluit om het percentage te verhogen is genomen zonder gedegen onderzoek. Het idee dat je een begroting sluitend kunt krijgen door belastingen te verhogen, lijkt makkelijk, maar is niet verstandig: de langetermijneffecten zijn veel groter.”
Naast fiscale onzekerheid speelt er meer. “Er zijn meer lastenverzwaringen waar sommige politieke partijen aan denken, zoals een hoger minimumloon. Dat heeft enorme impact. Niet alleen omdat de minimumlonen stijgen, maar omdat de schalen daarboven ook omhooggaan. Het MKB heeft het heel zwaar; de marges staan enorm onder druk.”
Verborgen leed
De horeca worstelt nog altijd met de nasleep van de coronacrisis. “In die periode is veel vermogen verdampt. Er zijn leningen aangegaan, en we zitten nog midden in een periode van herstel. Voor veel Nederlanders voelt de coronacrisis al lang geleden, maar ondernemers zitten er nog middenin. Na een crisis met zoveel impact duurt het even voordat je er weer bovenop bent.”
Die druk heeft niet per se alleen met corona te maken. Daarbovenop kwamen de energiecrisis en de inflatiegolf: de ‘perfect storm’. “Aan de kostenkant zijn de stijgingen zo groot dat de marges onder druk staan. Uit onderzoek van accountantsorganisatie SRA (2024) blijkt dat de horeca gemiddeld een daling laat zien ten opzichte van het jaar ervoor, met een aanzienlijke afname van de winstmarge. Het probleem speelt bij meerdere MKB-bedrijven, maar is in de horeca extra groot.”
Tijd voor rust en stabiliteit
Dat ondernemers zich zorgen maken, is niet altijd aan ze te zien. “Ondernemers zijn van nature positief. Ze starten hun bedrijf vanuit passie, iets wat de horeca kenmerkt. Die passie geldt niet alleen voor hun eigen bedrijf, maar voor de hele sector. Wat nodig is? Stabiliteit, rust en de mogelijkheid tot langetermijnplanning. Daarvoor hebben we de politiek nodig. Die moet niet alleen kijken naar nu of morgen, maar naar de komende jaren.”
Vertrouwen tussen politiek en ondernemers
In de debatten zag Vuik weinig aandacht voor het bedrijfsleven. “De debatten gingen vooral over drie hoofdthema’s: wonen, zorg en asiel. Dat zijn grote en belangrijke thema’s, maar het bedrijfsleven kwam nauwelijks aan bod.” Toch merkt ze dat er iets begint te verschuiven. “Ik weet dat veel politieke partijen bewust nadenken over ondernemers en het beleid.”
Volgens Vuik is het tijd voor een andere manier van denken. “Vertrouwen moet van twee kanten komen. Wij moeten vertrouwen geven aan de politiek, maar de politiek moet ook meer vertrouwen geven aan ondernemers. Eén van de twee moet daarmee starten. Ik zou de mindset willen veranderen: ‘Hoe kunnen we samen met ondernemers bereiken wat we willen, zonder dat iedereen zo belast wordt?’ Op het gebied van regeldruk worden daar stappen in gezet. Daar ben ik heel positief over.”
Overbodige regels
“De politiek wil de regeldruk verminderen, want die is op dit moment veel te groot. Om ondernemers meer ruimte te geven, is er vertrouwen nodig. In januari hebben we een regeldrukactieplan aangeboden aan de politiek. In eerste instantie ging dit actieplan over landelijke regelgeving, zoals de regels over plasticgebruik en de bijschrijfplicht voor dagleidinggevenden. Het plan is opgesteld om lasten te benoemen en direct aan te geven wat volgens ons de beste oplossing is, zonder dat het doel uit het oog wordt verloren. Daar gaat het om: beleid vertalen naar de praktijk. KHN heeft daar een belangrijke rol in. Van een groot deel van de regels zien we het doel, maar niet van allemaal.”
Vuik neemt de tijd om een van de voorbeelden uit het regeldrukactieplan te verklaren. “Een voorbeeld van die regeldruk is dus de bijschrijving van dagleidinggevenden. Gemeentes moeten kunnen controleren, maar die extra regel dat bij elke wisseling iemand op de vergunning moet staan is onnodig. Dat kost soms honderden euro’s per keer, terwijl we een digitaal register hebben. Dan is zo’n A4’tje overbodig. Maar wat het ingewikkeld maakt is dat we te maken hebben met drie ministeries: het Ministerie van Economische Zaken (EZ), het Ministerie van Volksgezondheid Wetgeving en Sport (VSW) en het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). JenV is verantwoordelijk voor preventie op ondermijning. VWS is belangrijk vanwege het gebruik van alcohol en EZ vanwege regelgeving. Het kost al jaren om die ministeries op één lijn te krijgen.”
Toch is ze optimistisch dat verandering mogelijk is. “Minister Karremans (Minister EZ, VVD, red.) heeft deze regel in september benoemd als één van de top vijf die hij als eerste wil afschaffen. Dus ik heb zeker de hoop dat dit gaat lukken. Daar lobbyen we voor.”
Beleidsontwikkelingen positief beïnvloeden
Over de lobby van KHN in Den Haag is Vuik positief. “De contacten zijn heel goed; we zien het als een samenwerking. We moeten met alle partijen samenwerken voor de beste plannen voor de horeca.” De meeste gesprekken liepen de afgelopen periode via Economische Zaken, maar ook met andere ministeries heeft KHN frequent contact. “VWS, SZW (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, red.) en Financiën zijn voor ons heel belangrijk.” Over de huidige koers zegt ze: “Ik ben meer dan tevreden over hoe Karremans de regeldruk op de agenda zet. Iemand die die lijn voortzet, daar zijn we heel blij mee.”
Huiskamer van de maatschappij
Dat de sector van groot maatschappelijk belang is, benadrukt ze keer op keer. “Toerisme is 4 procent van de economie. Met meer dan 500.000 mensen in de horeca en een omzet van 32 miljard is de horeca een enorme sector. Daarnaast dragen we bij aan veiligheid, leefbaarheid en verbinding. In een stad zonder horeca wil je niet wonen.”
Ze vindt het dan ook tijd dat Den Haag het belang van toerisme en horeca serieuzer neemt. Bijvoorbeeld met een staatssecretaris of een Minister van Toerisme. “Als je kijkt naar hoe groot de sector is, is dat logischer dan bijvoorbeeld landbouw. Veel landen in Europa hebben toerisme al in de titel van hun ministerie. Wij zijn een van de weinige landen die dat niet hebben.”
De toekomst van de horeca
Ondanks de druk op marges is Vuik positief over de toekomst. “Ondanks alle uitdagingen biedt de horeca iets unieks. Ik weet zeker dat we toekomstbestendig zijn, al moeten er wel grote problemen opgelost worden. De arbeidsproductiviteit moet omhoog, anders redden we het niet. Maar daar wordt hard aan gewerkt.” Innovatie en duurzaamheid spelen daarbij een belangrijke rol. “Ik zie vooral een branche die in transitie is.”
“Er is soms een misvatting dat de sector conservatief is. Maar innovatie draait niet om robots, maar om processen in kaart hebben; en dat doen we al. Als je vergelijkt met tien jaar geleden hoeveel slimmere apparatuur er nu is en hoe we met AI werken, gebeurt er echt al heel erg veel.” Vuik lacht: “De horeca blijft gewoon de mooiste branche die er is.”
Blijf op de hoogte!
Twee keer per week het actuele en relevante hotelnieuws in uw mailbox? Registreer hier voor onze gratis digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
